Foto Rechtbank Amsterdam en Hans Roggen, Video: Diane Brommer en Sandra Genet
Beste lezer,
Dank voor uw belangstelling voor het jaarverslag van de tuchtcolleges voor de gezondheidszorg. In het verslag leggen wij cijfermatig verantwoording af over het jaar 2021 en geven wij inzicht in de aard van de behandelde klachten. Voor de inhoudelijke verantwoording van onze beslissingen kunt u terecht op Tuchtrecht.nl, waar de uitspraken worden gepubliceerd. Meer gedetailleerde cijfers per beroepsgroep en per college vindt u op de website van de tuchtcolleges.
Was 2020 een bijzonder jaar, 2021 was dat niet minder. De pandemie bleef de hele wereld bezighouden. In ons land kwam er eind januari een avondklok die een paar maanden aanhield, en we eindigden het jaar met opnieuw een kerstperiode in lockdown. Velen hebben geleden onder Covid-19 en de gevolgen daarvan, of onder de maatregelen. De gezondheidszorg stond onafgebroken in het middelpunt van de belangstelling en de druk op de zorgverleners was onrustbarend hoog. Hier past dan ook een diepe buiging voor alle medewerkers in de gezondheidszorg, inclusief de leden-beroepsgenoten van de tuchtcolleges, die vaak naast hun veeleisende banen beschikbaar waren voor onze zaken. Gelukkig is er inmiddels een sterke afname van het aantal ernstige ziektegevallen en neemt het leven weer een wat normalere loop.
Wat betekende dit allemaal voor het tuchtrecht? De tuchtcolleges hebben hun werk, ondanks de personele perikelen en een aantal interne projecten die veel capaciteit vroegen, zo goed mogelijk voortgezet. Met gebruikmaking van de al in 2020 ontwikkelde digitale mogelijkheden konden de geplande mondelinge vooronderzoeken en zittingen, ondanks Covid-klachten of quarantaine van procesdeelnemers, meestal gewoon doorgaan.
In de video bij dit jaarverslag zijn hierover enkele vragen gesteld en antwoorden gegeven. Deze video staat in dit voorwoord.
Opvallend is dat het aantal binnengekomen klachten, dat in 2020 een sterke daling vertoonde ten opzichte van eerdere jaren (ongeveer 1030 tegenover bijna 1800 in 2018 en ruim 1500 in 2019), het afgelopen jaar op vrijwel hetzelfde niveau is gebleven (ruim 1050). Voor die daling ten opzichte van de jaren voor 2020 zijn verschillende mogelijke verklaringen. In april 2019 is een tweetal wijzigingen in het tuchtrecht ingevoerd die een remmende werking op het indienen van tuchtklachten kunnen hebben: een griffierecht van € 50 voor de klager en de instelling van de tuchtklachtfunctionaris, die de klager op verzoek kan ondersteunen bij het formuleren van de klacht, maar ook naar een andere klachtinstantie kan verwijzen. Daarnaast is aannemelijk dat de afschaling van de reguliere zorg, en mogelijk ook de waardering voor de enorme inzet van zorgverleners gedurende de pandemie, eraan heeft bijgedragen dat minder klachten zijn ingediend.
Verder was het tuchtrecht het afgelopen jaar ook onderhevig aan soms forse kritiek vanuit verschillende groepen van zorgverleners, waaruit zorg blijkt of het beoogde lerende effect van het tuchtrecht in de huidige vorm wel wordt bereikt. Voor een deel hangt die kritiek samen met het systeem van het tuchtrecht. Dit systeem is bij de wet geregeld en kan alleen door de wetgever worden aangepast. Er zijn inmiddels verschillende rapporten verschenen met voorstellen voor aanpassing.
Voor een deel heeft de kritiek betrekking op de toepassing van het tuchtrecht door de tuchtcolleges. Die kritiek laat de colleges niet onberoerd en zij onderzoeken mogelijkheden voor interne reflectie: hoe kunnen de tuchtcolleges zelf leren? Dat is een uitdaging, omdat de colleges die in raadkamer of na een zitting een beslissing nemen steeds wisselen van samenstelling. In dit jaarverslag zijn interviews opgenomen met een aantal zorgverleners, omdat de tuchtcolleges graag meer willen weten over de achtergronden van de weerstand tegen het tuchtrecht. De tuchtrechtspraak is rechtspraak door ‘gelijken’ en zou in zoverre door de beroepsgroepen kunnen worden omarmd. Soms lijkt de onvrede te zijn ingegeven door onbekendheid met het systeem en de toepassing. Daarom willen de tuchtcolleges graag bijdragen aan meer en betere voorlichting– bij voorkeur in de opleidingen – over hoe een procedure in zijn werk gaat en waarop wordt getoetst. In dit jaarverslag wordt in de kadertekst op de volgende bladzijde, met titel ‘Een kijkje in de keuken van de tuchtcolleges’, alvast wat meer informatie gegeven. Daarnaast is in 2021 een ontwikkeling naar minder formeel-juridisch taalgebruik ingezet, zodat de uitspraken beter te begrijpen zijn voor juridische leken.
Zo blijven de tuchtcolleges streven naar zorgvuldige procedures, waarin zowel de klager als de zorgverlener zich gehoord en gezien voelt en begrijpt waarom een bepaalde beslissing tot stand is gekomen.
Ik wens u toe dat u dit jaarverslag met plezier zult lezen en dat u in het cijfermateriaal antwoorden op uw vragen zult vinden.
