Wat is er gebeurd? Dat willen de tuchtcolleges tijdens de klachtbehandeling achterhalen en beoordelen met een zittingscombinatie van juristen en zorgverleners. Geert van der Sluis is lid-beroepsgenoot fysiotherapie. Een aanrader, vindt hij. “Dit is echt iets voor zorgverleners die ethiek interessant vinden, of graag op een andere manier naar het vak kijken.”
Geert van der Sluis is naast zijn werk als fysiotherapeut en programmamanager onderzoek bij Nij Smellinghe verbonden aan regionaal tuchtcollege Zwolle.
Hoe kwam je als lid-beroepsgenoot bij de tuchtcolleges?
“Ik ben gevraagd door onze beroepsvereniging. Er waren al veel eerstelijns fysiotherapeuten als lid-beroepsgenoot verbonden aan de tuchtcolleges, maar nu zochten ze iemand uit het ziekenhuis. Ze kenden me van mijn onderzoek, en wisten dat ik actief was op het gebied van professionalisering van ons vak.”
En hoe ging dat, je entree in het tuchtrecht?
“Ik vond het spannend. Misschien ook wel door de associatie met het strafrecht, dat het streng en zwaar is. Hoe je aan dat beeld komt? Toch ook wel door het soort zaken dat voorbij komt in de media. Het zijn altijd de grote zaken die persaandacht krijgen. Bij uitstek het soort zaken dat ook in het strafrecht terecht komt.
Afijn, met die bril van het strafrecht ging ik erheen, en dan valt het juist op dat er veel meer ruimte is om naar de menselijke context te kijken. De juristen doen dat trouwens ook. We maken de beklaagde zorgverleners er bewust van ‘dit is echt niet goed wat je nu hebt gedaan’, en waar mogelijk geven we feedback om herhaling te voorkomen. Dat motiveerde me alleen nog maar meer om hier actief te worden.”
Kan je de psychologische, menselijke context uitleggen voor nieuwe leden-beroepsgenoten?
“Iedere zaak toetsen we aan de standaarden binnen ons vak. Bij het tuchtcollege nemen we de hele situatie in ogenschouw. Ook de menselijke maat is belangrijk. Er is echt ruimte voor reflectie op de ontstane situatie, ook voor de manier waarop zorgverleners zich tijdens een zitting presenteren. Over het algemeen gaat het in de fysiotherapie vaak over bejegening, elkaar misverstaan. In onze zaken is de impact van ons handelen op het fysieke leven van iemand vaak minder groot dan bij bijvoorbeeld medisch specialisten. Door miscommunicatie, of ervaren onheuse bejegeningen kan er een situatie ontstaan waarbij fysiotherapeut en patiënt niet meer samen door een deur kunnen. Daar liggen vaak situationele zaken aan ten grondslag. Die wil je wel weten.”
Kan je een voorbeeld geven van het elkaar misverstaan in je vak?
“Fysiotherapie is een vak waarbij vaak lichamelijk contact met een patiënt is. Dit lichamelijk contact dient te allen tijde functioneel en professioneel te zijn. Dit vraagt ook om duidelijke uitleg hierover richting een patiënt. Dit kan anders door een patiënt als intiem worden ervaren. Tijdens de opleiding leren we studenten dat als een patiënt de fysiotherapeut niet kan zien, omdat hij met de buik op een behandelbank ligt, ze contact houden met een hand op de rug. Dat zorgt voor vertrouwen. En ook benoem je als fysiotherapeut waarom je dat doet. Als je dat vergeet te zeggen, kan iemand dat als ongewenst intiem ervaren. Laatst hadden we een klacht waarbij dit voor deze patiënt niet goed genoeg uitgelegd bleek te zijn. De fysiotherapeut vond juist dat hij wel professioneel had gehandeld. Ze kwamen daarover niet goed in gesprek. Soms vind ik het jammer dat de klacht niet eerder in de kiem gesmoord had kunnen worden. Dat is beter mogelijk als professionals echt wat tijd voor de patiënt nemen en naar iemand luisteren.”
"Als je wordt aangesteld, krijg je de mogelijkheid om een dag mee te lopen. Mee de raadkamer in. Het hele proces in. Daarna doen we nog een nabespreking. "
“Een ander voorbeeld was van een jonge fysiotherapeute die een zomerwaarneming in een praktijk deed. Die trof daar een vaste cliënte die al dertig jaar voor haar wekelijkse massagebeurt kwam. Wij fysiotherapeuten vinden daar wat van! Met die gedachte vanuit de opleiding en evidence based kennis had zij bedacht dat die patiënte op een ander idee moest worden gebracht. Vanuit idealistische overtuigingen was dat wat hoekig gegaan. Daarop diende de patiënte een klacht in. Moeilijk, vond de fysiotherapeute. Dan houd je daar als tuchtcollege rekening mee. Het was al duidelijk genoeg, dit zou ze nooit meer op deze manier doen.”
“Natuurlijk heb ik ook een aantal zaken meegemaakt waarin de maatregel ‘doorhaling in het BIG register’ werd opgelegd. Die zijn van een geheel ander kaliber. Natuurlijk proberen we hier ook vanuit de menselijke maat te denken, maar ja, dat wordt algauw een stuk moeilijker.”
Wat doe je aan bewustwording over het tuchtrecht bij je vakgenoten?
“Ik had een paar keer een zitting meegemaakt waar het zo ongelukkig mis is gegaan, waarbij er door mijn hoofd ging dat ik er zelf had kunnen zitten. Honderd procent van mijn collega’s doet het ook wel eens een keer niet goed. Ik had dan ook veel aan de bewustwording dat het tuchtrecht dichter bij is dan we denken. Ik heb dat met studenten ‘Management in de zorg’ besproken. Stelde ze de vraag ‘wat doe je als bij jou in het team iets gebeurt, dat tot een tuchtklacht kan leiden.’ Of een andere vraag: ‘Lieg je wel eens?’ Als je daarop doorvraagt, liegt iedereen. Het kan zo makkelijk fout gaan. ‘Maak er geen taboe van,’ leg ik ze dan uit. ‘Denk niet als je naar het tuchtcollege moet, er zal wel iets goed mis met me zijn. Want dat is meestal niet zo.’”
“Verder heb ik bij klachtenfunctionarissen van de Noordelijke ziekenhuizen ook een presentatie gegeven. Wat kan een klachtenfunctionaris doen in dit proces?”
Hoe vond je de begeleiding bij je duik in zo’n nieuw vak?
“Het bleek makkelijker te zijn, dan ik dacht. Als je wordt aangesteld, krijg je de mogelijkheid om een dag mee te lopen. Mee de raadkamer in. Het hele proces in. Daarna doen we nog een nabespreking. Bij iedere voorbereiding van de zitting merk ik dat er onzekerheid mag zijn. Er wordt nooit geoordeeld. En we gaan ook niet eerder naar zitting totdat iedereen er klaar voor is. Na de zitting is er genoeg tijd om je rol te bevragen. Was de vraagstelling goed? Zijn er tips? En soms krijgen we er ook ongevraagd advies over. Ik ben er oprecht heel positief over hoe dat allemaal gaat.”
“Juristen laten ook hun onzekerheid zien. Ze zeggen dat niet alleen, ze doen het ook. Daarmee geven ze ook wel het vertrouwen dat we een team zijn. Een tijdelijk team waarin iedereen vanuit het eigen vakmanschap de werkelijkheid boven tafel probeert te krijgen. Best knap dat we elkaar iedere keer in zo’n kort tijdsbestek weten te vinden.”
“Dit heeft mij veel gebracht. Kortom, ik zou zorgverleners die ethiek interessant vinden, of graag op een andere manier naar het vak kijken, echt aanraden om het erbij te doen. We proberen in de uitspraak een les mee te geven, hoe zorgverleners hier de volgende keer mee om kunnen gaan. Daarmee leunen we sterk op de uitvoering van ons vak. Zo kunnen we door middel van individuele casussen helpen de kwaliteit te verbeteren. Mooi wel, vind ik.”
